Dân quân tự vệ là lực lượng nòng cốt trong lao động  sản xuất và chiến lược để bảo vệ Tổ Quốc

Ảnh minh họa: Tất Thắng

Dân quân tự vệ là lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản xuất, công tác, là một thành phần của Lực lượng Vũ trang Nhân dân nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý điều hành của Chính phủ và của Ủy ban Nhân dân các cấp, sự chỉ đạo, chỉ huy thống nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và sự chỉ đạo, chỉ huy trực tiếp của cơ quan quân sự địa phương, có trách nhiệm bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhân dân, tài sản của Nhà nước ở cấp xã, cơ quan, tổ chức.

Bối cảnh lịch sử ra đời của dân quân tự vệ là ngày 28 tháng 3 năm 1935. Theo đó, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất ra Nghị quyết về đội tự vệ, được coi là ngày thành lập Dân quân tự vệ Việt Nam. Trong lịch sử phát triển của dân quân tự vệ đã gắn liền với sự nghiệp giành độc lập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ năm 1935 đến năm 1945, các đội tự vệ ở cả nông thôn và thành thị ra đời, làm nòng cốt cho quần chúng thực hiện vũ trang khởi nghĩa, tiến hành chiến tranh du kích, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa. Tháng 8 năm 1945, lực lượng dân quân tự vệ đã cùng toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa giành độc lập. Sau ngày 02 tháng 9 năm 1945, dân quân tự vệ trở thành lực lượng vũ trang của Nhà nước Việt Nam, một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân, được tổ chức rộng khắp ở các làng xã, đường phố trong cả nước, thực sự là công cụ bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ, bảo vệ thành quả cách mạng. Ngày nay, lực lượng dân quân tự vệ được phát triển cả về chất lượng, số lượng, biên chế trang bị. Tổ chức, biên chế tinh gọn hơn, chất lượng tổng hợp của dân quân tự vệ được nâng cao, đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ mới [1].

Dân quân tự vệ là lực lượng nòng cốt trong lao động sản xuất. Đây là biểu tượng của sự gắn kết giữa quân dân, làm nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong thời bình, tiếp tục giữ vững vai trò của lực lượng quốc phòng toàn dân đồng thời tham gia mạnh mẽ vào lao động sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ môi trường và tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân, khu vực phòng thủ. Sự hiện diện của dân quân tự vệ trong từng làng xóm, khu công nghiệp, biên giới, hải đảo không chỉ thể hiện qua hình ảnh người lính trực chiến mà còn qua hình ảnh những người lao động miệt mài, sáng tạo, đóng góp không nhỏ vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến phức tạp, dân quân tự vệ Việt Nam thể hiện rõ nét vai trò là lực lượng chiến lược trong chiến tranh nhân dân, bảo vệ Tổ quốc. Là một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân, dân quân tự vệ trở thành bức tường thép vững chắc, sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ địa phương, cơ quan, tổ chức trước mọi tình huống. Sự linh hoạt, sự sẵn sàng chiến đấu và khả năng phối hợp hiệu quả với các lực lượng khác trong các kế hoạch tác chiến cho thấy, dân quân tự vệ không chỉ là lực lượng quan trọng trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ mà còn là yếu tố quyết định trong việc bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Cấp ủy, chính quyền các cấp, người đứng đầu các cơ quan, tổ chức đã nhận thức ngày càng đầy đủ vai trò của lực lượng dân quân tự vệ; có nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo củng cố tổ chức biên chế; bảo đảm vũ khí, trang bị, trang phục, tổ chức huấn luyện, diễn tập nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu; xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.

Thời gian tới, trước yêu cầu đòi hỏi cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, nhất là việc đấu tranh làm thất bại âm mưu, hoạt động diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, giữ ổn định tình hình đất nước ngay từ cơ sở, cần tiếp tục xây dựng lực lượng dân quân tự vệ theo hướng vững mạnh, rộng khắp trên các vùng, miền, trên biển, cùng với các lực lượng khác bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống, bằng những nội dung, giải pháp đồng bộ, phù hợp. Các cấp, ngành, địa phương cần tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng lực lượng dân quân tự vệ; tập trung xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh về mọi mặt, trọng tâm là vững mạnh về chính trị, làm cơ sở hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; tăng cường huấn luyện, diễn tập, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; tiếp tục nghiên cứu, nâng cao chất lượng bảo đảm chế độ, chính sách, cơ sở vật chất phục vụ lực lượng dân quân tự vệ hoạt động [2].

Trải qua quá trình hình thành và phát triển, dân quân tự vệ Việt Nam không ngừng được nâng cao về chất lượng, số lượng và biên chế trang bị. Luật Dân quân tự vệ sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 01/7/2020, đã tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc cho việc xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới trong tình hình mới.

Dân quân tự vệ Việt Nam, với truyền thống hào hùng và sự nỗ lực không ngừng trong công tác lao động sản xuất cũng như chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, đã khẳng định vị thế là lực lượng nòng cốt, vô địch trong lòng dân. Sự gắn kết mật thiết giữa dân quân tự vệ với Nhân dân và các thứ quân trong lực lượng vũ trang tạo nên sức mạnh tổng hợp, làm nên bức tường sắt vững chắc bảo vệ Tổ quốc, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Dân quân tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, vô luận kẻ địch hung bạo thế nào hễ đụng vào lực lượng đó, thì địch nào cũng phải tan rã.

Đỗ Hồng Thanh

1. PV; Tự hào Dân quân tự vệ Việt Nam; Quân khu 4, Cơ quan của Đảng ủy-Bộ tư lệnh quân khu, tiếng nói của lực lượng vũ trang quân khu; 28/3/2021.

2. Trung tướng Phạm Quang Ngân; Tiếp tục xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Cơ quan lý luận quân sự, chính trị của Quân ủy Trung ương và Bộ quốc phòng; 14/8/2023.